Σύντροφοι! Μίλησαν τόσο πολύ και τόσο καλά για τους σταχανοφικούς εδώ, σ' αυτή τη σύσκεψη, που ουσιαστικά λίγα πράγματα έμειναν σε μένα να πω. Παρ' όλα αυτά όμως, μια και με καλέσανε στο βήμα, θα πρέπει να πω μερικά λόγια.

Το σταχανοφικό κίνημα δεν μπορεί να το θεωρούμε συνηθισμένο κίνημα των εργατών και των εργατριών. Το σταχανοφικό κίνημα είναι ένα τέτοιο κίνημα των εργατών και των εργατριών, που θα μπει στην ιστορία της σοσιαλιστικής μας ανοικοδόμησης ως μια από τις πιο ένδοξες σελίδες της.

Πού βρίσκεται η σημασία του σταχανοφικού κινήματος;

Πρώτ' απ' όλα, στο ότι εκφράζει μια νέα άνοδο της σοσιαλιστικής άμιλλας, ένα νέο, ανώτερο σταθμό της σοσιαλιστικής άμιλλας. Γιατί νέο; Γιατί ανώτερο; Γιατί το σταχανοφικό κίνημα, σαν έκφραση της σοσιαλιστικής άμιλλας, πλεονεκτεί απέναντι στον παλιό σταθμό της σοσιαλιστικής άμιλλας. Στο παρελθόν, πριν από τρία περίπου χρόνια, στην περίοδο του πρώτου σταθμού της σοσιαλιστικής άμιλλας, η σοσιαλιστική άμιλλα δε συνδεόταν υποχρεωτικά με την καινούρια τεχνική. Στην ουσία, τότε δεν είχαμε σχεδόν καθόλου καινούρια τεχνική. Ο σημερινός όμως σταθμός της σοσιαλιστικής άμιλλας, το σταχανοφικό κίνημα, αντίθετα, συνδέεται υποχρεωτικά με την καινούρια τεχνική. Το σταχανοφικό κίνημα θα 'ταν ακατανόητο δίχως την καινούρια, ανώτερη τεχνική. Μπροστά σας βρίσκονται άνθρωποι σαν τους συντρόφους Σταχάνοφ, Μπουσίγκιν, Σμετάνιν, Κριβονός, Πρόνιν, σαν τις Βινογκράντοβες και πολλοί άλλοι καινούριοι άνθρωποι, εργάτες και εργάτριες, που έχουν πέρα για πέρα καταχτήσει την τεχνική της δουλιάς τους, την υπέταξαν και την έχουν οδηγήσει μπροστά. Τέτοιους ανθρώπους δεν είχαμε ή σχεδόν δεν είχαμε πριν από τρία περίπου χρόνια. Αυτοί είναι άνθρωποι καινούριοι, ξεχωριστοί άνθρωποι.

Παρακάτω. Το σταχανοφικό κίνημα είναι ένα τέτοιο κίνημα των εργατών και των εργατριών, που βάζει για σκοπό του να ξεπεράσει τις σημερινές τεχνικές νόρμες, να ξεπεράσει τις προβλεπόμενες σήμερα δυνατότητες απόδοσης, να ξεπεράσει τα παραγωγικά σχέδια και τους ισολογισμούς που υπάρχουν. Να ξεπεράσει αυτές τις νόρμες, γιατί έχουν πια παλιώσει για τις μέρες μας, για τους καινούριους ανθρώπους μας. Το κίνημα αυτό τσακίζει τις παλιές αντιλήψεις για την τεχνική, τσακίζει τις παλιές τεχνικές νόρμας, τις παλιές προβλεπόμενες δυνατότητες απόδοσης, τα παλιά παραγωγικά σχέδια και απαιτεί να δημιουργηθούν νέες, πιο ψηλές τεχνικές νόρμες, πιο ψηλές προβλέψεις για τη δυνατότητα απόδοσης, πιο ψηλά παραγωγικά σχέδια. Εχει αποστολή να προκαλέσει επανάσταση στη βιομηχανία μας. Ακριβώς γι' αυτό, το σταχανοφικό κίνημα είναι στη βάση του βαθιά επαναστατικό.

Εδώ είπαν κιόλας, ότι το σταχανοφικό κίνημα, που εκφράζει τις νέες, ανώτερες τεχνικές νόρμες αποτελεί υπόδειγμα της ψηλής εκείνης παραγωγικότητας της δουλιάς, που μπορεί να τη δώσει μόνο ο σοσιαλισμός, και που δεν μπορεί να τη δώσει ο καπιταλισμός. Αυτό είναι απόλυτα σωστό. Γιατί ό καπιταλισμός τσάκισε και κατανίκησε το φεουδαρχισμό; Επειδή δημιούργησε πιο ψηλές νόρμες παραγωγικότητας της δουλιάς κι έδωσε τη δυνατότητα στην κοινωνία να παίρνει ασύγκριτα περισσότερα προϊόντα, από όσα έπαιρνε στο φεουδαρχικό καθεστώς. Επειδή έκανε την κοινωνία πιο πλούσια. Γιατί μπορεί, πρέπει και υποχρεωτικά θα νικήσει ο σοσιαλισμός το καπιταλιστικό σύστημα οικονομίας; Επειδή μπορεί να δώσει πιο ανώτερα δείγματα δουλιάς, πιο ψηλή παραγωγικότητα της δουλιάς, από το καπιταλιστικό σύστημα οικονομίας. Γιατί μπορεί να δώσει στην κοινωνία περισσότερα προϊόντα και μπορεί να κάνει την κοινωνία πιο πλούσια, από το καπιταλιστικό σύστημα οικονομίας.

Μερικοί νομίζουν, ότι μπορεί να στεριώσει ο σοσιαλισμός με μια κάποια ολική εξίσωση των ανθρώπων πάνω στη βάση μιας μίζερης ζωής. Αυτό δεν είναι σωστό. Είναι μικροαστική αντίληψη του σοσιαλισμού. Στην πραγματικότητα ο σοσιαλισμός μπορεί να νικήσει μόνο πάνω στη βάση της ψηλής παραγωγικότητας της δουλιάς, ανώτερης από τον καπιταλισμό, πάνω στη βάση της αφθονίας σε προϊόντα και σε κάθε είδους αντικείμενα κατανάλωσης, πάνω στη βάση της εύπορης και πολιτισμένης ζωής όλων των μελών της κοινωνίας. Για να μπορέσει όμως ο σοσιαλισμός να καταχτήσει αυτόν το σκοπό του και να κάνει τη σοβιετική μας κοινωνία την πιο εύπορη κοινωνία, πρέπει να 'χει η χώρα μας τέτοια παραγωγικότητα της δουλιάς, που να ξεπερνά την παραγωγικότητα της δουλιάς; των προχωρημένων καπιταλιστικών χωρών. Χωρίς αυτό δεν μπορούμε ούτε και να σκεφτόμαστε για αφθονία σε προϊόντα και σε κάθε είδους αντικείμενα κατανάλωσης. Η σημασία του σταχανοφικού κινήματος βρίσκεται στο ότι είναι ένα τέτοιο κίνημα, που σπάει τις παλιές τεχνικές νόρμες σαν ανεπαρκείς, ξεπερνά σε μια ολόκληρη σειρά από περιπτώσεις την παραγωγικότητα της δουλιάς των προχωρημένων καπιταλιστικών χωρών και κάνει έτσι πραχτικά δυνατό το παραπέρα δυνάμωμα του σοσιαλισμού στη χώρα μας, κάνει δυνατή τη μετατροπή της χώρας μας στην πιο εύπορη χώρα.

Μ' αυτό όμως δεν εξαντλείται η σημασία του σταχανοφικού κινήματος. Η σημασία του βρίσκεται ακόμα και στο ότι προετοιμάζει τις συνθήκες για το πέρασμα από το σοσιαλισμό στον κομμουνισμό.

Η αρχή του σοσιαλισμού είναι ότι στη σοσιαλιστική κοινωνία ο καθένας δουλεύει σύμφωνα με τις ικανότητές του και παίρνει αντικείμενα κατανάλωσης, όχι ανάλογα με τις ανάγκες του, αλλά ανάλογα με τη δουλιά που πρόσφερε στην κοινωνία. Αυτό σημαίνει, ότι το εκπολιτιστικό και τεχνικό επίπεδο της εργατικής τάξης δεν είναι ακόμα ψηλό, ότι η αντίθεση ανάμεσα στην πνευματική και στη σωματική εργασία εξακολουθεί να υπάρχει, ότι η παραγωγικότητα της δουλιάς δεν είναι ακόμα τόσο ψηλή, που να εξασφαλίζει την αφθονία σε προϊόντα κατανάλωσης, πράγμα που αναγκάζει την κοινωνία να διανέμει τα προϊόντα κατανάλωσης, όχι σύμφωνα με τις ανάγκες των μελών της κοινωνίας, αλλά ανάλογα με τη δουλιά που πρόσφεραν στην κοινωνία.

Ο κομμουνισμός αποτελεί μια ανώτερη βαθμίδα εξέλιξης. Η αρχή του κομμουνισμού είναι ότι στην κομμουνιστική κοινωνία ο καθένας δουλεύει σύμφωνα με τις ικανότητές του και παίρνει αντικείμενα κατανάλωσης, όχι ανάλογα με τη δουλιά που πρόσφερε, αλλά σύμφωνα με τις ανάγκες που έχει σαν εκπολιτιστικά αναπτυγμένος άνθρωπος. Αυτό σημαίνει, ότι το εκπολιτιστικό και τεχνικό επίπεδο της εργατικής τάξης έγινε αρκετά ψηλό για να μπορεί να υποσκάψει τις βάσεις της αντίθεσης ανάμεσα στην πνευματική και τη σωματική δουλιά, ότι η αντίθεση ανάμεσα στην πνευματική και στη σωματική δουλιά έχει πια εκλείψει και η παραγωγικότητα της δουλιάς ανέβηκε σε τέτοια ψηλή βαθμίδα, που μπορεί να εξασφαλίσει απόλυτη αφθονία σε προϊόντα κατανάλωσης, πράγμα που δίνει στην κοινωνία τη δυνατότητα να διανέμει αυτά τα αντικείμενα, σύμφωνα με τις ανάγκες των μελών της.

Μερικοί νομίζουν, ότι η εξάλειψη της αντίθεσης ανάμεσα στην πνευματική και στη σωματική δουλιά μπορεί να επιτευχθεί με μια κάποια εκπολιτιστική και τεχνική εξίσωση των εργατών της πνευματικής και της φυσικής δουλιάς, πάνω στη βάση του κατεβάσματος του εκπολιτιστικού και τεχνικού επιπέδου των μηχανικών και των τεχνικών, των διανοητικά εργαζόμενων, ως το επίπεδο των εργατών με μέση ειδίκευση. Αυτό δεν είναι καθόλου σωστό. Μονάχα οι φλύαροι μικροαστοί μπορούν να σκέφτονται έτσι για τον κομμουνισμό. Στην πραγματικότητα η εξάλειψη της αντίθεσης ανάμεσα στην πνευματική και στη σωματική εργασία μπορεί να επιτευχθεί μόνο πάνω στη βάση της ανόδου του εκπολιτιστικού και τεχνικού επιπέδου της εργατικής τάξης, ως το επίπεδο των μηχανικών και των τεχνικών. Θα ήταν αστείο να νομίζει κανείς, ότι μια τέτοια άνοδος είναι απραγματοποίητη. Είναι πέρα για πέρα πραγματοποιήσιμη μέσα στις συνθήκες του σοβιετικού καθεστώτος, όπου οι παραγωγικές δυνάμεις της χώρας είναι απελευθερωμένες από τα δεσμά του καπιταλισμού, όπου η δουλιά είναι απελευθερωμένη από το ζυγό της εκμετάλλευσης, όπου στην εξουσία βρίσκεται η εργατική τάξη και όπου η νέα γενιά της εργατικής τάξης έχει όλες τις δυνατότητες να εξασφαλιστεί με αρκετή τεχνική μόρφωση. Δεν υπάρχει κανείς λόγος για να αμφιβάλλει κανείς ότι μονάχα μια τέτοια εκπολιτιστική και τεχνική άνοδος της εργατικής τάξης μπορεί να υποσκάψει τις βάσεις της αντίθεσης ανάμεσα στην πνευματική και στη σωματική δουλιά, ότι μονάχα αυτή μπορεί να εξασφαλίσει εκείνην την ψηλή παραγωγικότατα της δουλιάς και κείνη την αφθονία σε προϊόντα κατανάλωσης, που είναι απαραίτητα για να αρχίσει το πέρασμα από το σοσιαλισμό στον κομμουνισμό.

Το σταχανοφικό κίνημα είναι αξιοσημείωτο από αυτήν την άποψη, γιατί περιέχει τα πρώτα σπέρματα, είναι αλήθεια ακόμα αδύνατα, μολαταύτα όμως σπέρματα αυτής ακριβώς της εκπολιτιστικής και τεχνικής ανόδου της εργατικής τάξης της χώρας μας.

Πραγματικά για κοιτάχτε καλύτερα τους συντρόφους σταχανοφικούς. Τι άνθρωποι είναι αυτοί; Είναι κυρίως νέοι ή μέσης ηλικίας εργάτες και εργάτριες, άνθρωποι πολιτισμένοι, τεχνικά σφυρηλατημένοι, που δίνουν το παράδειγμα της ακρίβειας και της επιμέλειας στη δουλιά, που ξέρουν να εκτιμούν τον παράγοντα χρόνο στη δουλιά και που έμαθαν να μετρούν το χρόνο όχι μονάχα με τα λεπτά, μα και με τα δευτερόλεπτα. Οι περισσότεροί τους πέρασαν το λεγόμενο ελάχιστο όριο τεχνικών γνώσεων και εξακολουθούν να συμπληρώνουν την τεχνική τους μόρφωση. Είναι απαλλαγμένοι από το συντηρητισμό και τη ρουτίνα ορισμένων διπλωματούχων μηχανικών, τεχνικών και διευθυντών επιχειρήσεων, βαδίζουν θαρραλέα μπροστά, τσακίζοντας τις παλιωμένες τεχνικές νόρμες και δημιουργώντας νέες, πιο ψηλές νόρμες, κάνουν τροποποιήσεις στις προβλεπόμενες δυνατότητες απόδοσης στα συνταγμένα από τους διευθυντές της βιομηχανίας μας οικονομικά σχέδια, συμπληρώνουν και διορθώνουν τους μηχανικούς και τους τεχνικούς, συχνά τους διδάσκουν και τους σπρώχνουν προς τα μπρος, γιατί είναι άνθρωποι που έχουν αφομοιώσει ολότελα την τεχνική της δουλιάς τους και που ξέρουν να αντλούν από την τεχνική το ανώτατο που μπορεί να αντλήσει κανείς απ' αυτήν. Οι σταχανοφικοί σήμερα είναι ακόμα λίγοι, ποιος όμως μπορεί να αμφιβάλλει ότι αύριο δε θα είναι δέκα φορές περισσότεροι; Δεν είναι μήπως ξεκάθαρο ότι οι σταχανοφικοί είναι νεοτεριστές στη βιομηχανία μας, ότι το σταχανοφικό κίνημα αντιπροσωπεύει το μέλλον της βιομηχανίας μας, ότι περιέχει το σπέρμα της μελλοντικής εκπολιτιστικής και τεχνικής ανόδου της εργατικής τάξης, ότι μας ανοίγει το δρόμο που αυτός μονάχα μπορεί να μας επιτρέψει να πραγματοποιήσουμε τους ανώτερους εκείνους δείχτες της παραγωγικότητας της δουλιάς, που είναι απαραίτητοι για το πέρασμα από το σοσιαλισμό στον κομμουνισμό και για την εξάλειψη της αντίθεσης ανάμεσα στην πνευματική και τη σωματική εργασία.

Αύτη είναι σύντροφοι, η σημασία του σταχανοφικού κινήματος στο έργο της σοσιαλιστικής μας ανοικοδόμησης.

Τη φαντάζονταν αυτή τη μεγάλη σημασία του σταχανοφικού κινήματος ο Σταχάνοφ και ο Μπουσίγκιν, όταν άρχιζαν να τσακίζουν τις παλιές τεχνικές νόρμες; Φυσικά, όχι. Είχαν τις δικές τους έγνοιες: επιδίωκαν να βγάλουν την επιχείρηση από τα ελλείμματα της παραγωγής και να υπερεκπληρώσουν το οικονομικό σχέδιο. Επιδιώκοντας όμως αυτόν το σκοπό, υποχρεώθηκαν να τσακίσουν τις παλιές τεχνικές νόρμες και να αναπτύξουν ψηλή παραγωγικότητα της δουλιάς, που ξεπέρασε τις προχωρημένες καπιταλιστικές χώρες. Θα ήταν όμως αστείο να νομίζει κανείς ότι το περιστατικό αυτό μπορεί να μειώσει κάπως τη μεγάλη ιστορική σημασία του κινήματος των σταχανοφικών.

Το ίδιο μπορούμε να πούμε για τους εργάτες, που για πρώτη φορά είχαν οργανώσει το 1905 Σοβιέτ των εργατών αντιπροσώπων. Οι εργάτες αυτοί φυσικά δε φαντάζονταν ότι τα Σοβιέτ των εργατών αντιπροσώπων θα χρησίμευαν ως βάση του σοσιαλιστικού καθεστώτος. Οταν δημιουργούσαν τα Σοβιέτ των εργατών αντιπροσώπων υπεράσπιζαν μονάχα τον εαυτό τους από τον τσαρισμό, από την αστική τάξη. Το περιστατικό όμως αυτό δεν αντιφάσκει καθόλου στο αναμφισβήτητο γεγονός ότι το κίνημα για τα Σοβιέτ των εργατών αντιπροσώπων, που τα άρχισαν το 1905 οι εργάτες του Λένινγκραντ και της Μόσχας, οδήγησε σε τελευταία ανάλυση στη συντριβή του καπιταλισμού και στη νίκη του σοσιαλισμού στο ένα έκτο του Κόσμου.